Ferðalög annarra

  Gömul vinkona mín kvartaði yfir myndaæðinu sem tröllríður Facebook af ferðalögum fólks út um allan heim. Fólki finnst ekki nóg að sýna eina eða tvær myndir úr ferðalaginu heldur skipta þær oft tugum og lýsa ferðinni í smáatriðum, hvert fólk fór, hvað það skoðaði, hvernig það át og drakk. Hún sagði að myndamanían minnti á slidesmyndakvöldin á síðustu öld sem fólk hélt fyrir fjölskyldu og vini eftir að það kom frá Kanarí eða Spáni.  

Ég er ein þeirra sem er myndafrík enda ferðagalin með eindæmum. Á þessu ári, hef ég farið tvisvar til Gotlands, til Parísar og Brussel. Hvaða djöfulsins þvælingur er þetta mætti spyrja og árið ekki hálfnað enn. Ein ferð er á dagskrá um Jónsmessuna eða um Miðsumar sem er ein helsta sumarhátíð Svía. Íslandsferð bíður mín þegar líða tekur á árið en aðrar ferðir eru ekki í kortunum þótt ég syrgi það á hverju ári að komast ekki til Grikklands.

Það geisar ferðamanía í heiminum, ekki bara meðal Íslendinga sem eru ferðaglaðastir allra sem ég þekki, heldur er heimstúrisminn staðreynd og færist bara í aukana ef eitthvað er. Ódýrar flugferðir og gististaðir gera að verkum að fólk lætur freistast þegar tækifæri gefst og hakar síðan við borgirnar og löndin sem það hefur komið til. Í framhaldi birtast svo myndirnar á Facebook af okkur hjónunum sólbrenndum að þramma um rústir frá dögum Rómaveldis eða að borða við ströndina á Tene.

Mjög margar af þessum ferðamyndum sýna okkur léttklædda Íslendinga sem eru að kafna úr hamingju yfir hitanum, það er svo gott að komast úr rokrassgatinu á Íslandi í hitasvækjuna suður í Evrópu. Unga fólkið er vel flest brúnt en það eldra misrautt eða rauðskjótt. Og nota bene, konurnar eru allar með svakalega svartar augabrúnir. Eins gott því sólin er svo fljótt að upplita þær.

Oft eru þetta nærmyndir af matnum sem étinn er, jafnvel þótt það sé bara einhver steikt kjötætla með frönskum og hálfu salatblaði til skrauts, ekki beinlínis nein tíðindi úr eldhúsinu, bara venjulegur túristamatur, fjöldaframleiddur og ólystugur. Og svo eru það hinar nærmyndirnar af öllu ódýra áfenginu sem hægt er að drekkja sér í, freyðandi bjór með strákunum, bullandi hvítvín með vinkonunum, kampavín hjá kúltúrkonum. Já, skál fyrir því, skál fyrir að geta leyft sér að drekka áfengi án þess að þurfa að punga út aleigunni. Nógur matur, nóg vín, gamlar rústir, frægar menningarborgir sem hafa orðið túrismanum að bráð og úthýst íbúum sínum til þess að við getum gist í íbúðunum þeirra.

 Ekki að furða að mótmælin í stórborgunum séu ekki bara gegn gjöreyðingu í Gaza, heldur líka gegn því sem hefur verið kallað „gentrification“ sem þýðir samkvæmt orðabókinni að fyrrverandi lágstéttahverfum er breytt í miðstéttahverfi. Fjárfestar kaupa síðan íbúðirnar í hverfunum og leigja þær til túristanna eins og til dæmis í Barcelona og fleiri evrópskum borgum eftir að borgartúrisminn kom til sögunnar. Sama hefur gerst í Reykjavík, ég er fædd og uppalin í goðahverfinu svokallaða þar sem efnalitlar barnafjölskyldur bjuggu á síðustu öld. Bragagata, Freyjugata, Óðinsgata eru heimkynni túristanna í dag en hvorki goða né barna.

Heimurinn er fullur af flóttamönnum og ferðamönnum. Ferðamenn eru líka flóttamenn í einhverri merkingu, þeir ferðast til að flýja sinn hvunndag, rútínu, endurtekningu, skort á fjölbreytni. Flóttamennirnir ferðast af nauðung, flæmdir burtu frá sínum heimkynnum, stökkt á flótta frá uppruna sínum, menningu og tungumáli. Orsökin oftar en ekki stríð, eftirsókn eftir auðævum og völdum vestrænna manna. Allt gerir þetta heiminn æ mótsagnakenndari, við viljum helst ekki taka á móti fleiri flóttamönnum, hælisleitendum og innflytjendum en finnst við hafa fullan rétt til að nýta okkur vinnuafl, gestrisni og gæsku þeirra þjóða sem við gistum út um allan heim helst fyrir skít og kanel.  

Já, það er sannkallað ferðaæði í heiminum. En spurningin er þó alltaf, hvernig er best að ferðast og til hvers? Ég er semsagt nýkomin frá Gotlandi í annað sinn á þessu ári. Í þetta sinn skoðaði ég náttúruna sem er dásömuð út í eitt og ekki að ósekju. Eyjan er 350 milljón ára gömul, hún reis úr hafinu eftir landrek heimsálfann og er gerólík meginlandi Svíþjóðar þegar kemur að jarðfræði. Steingervingar sýna vel hvers konar loftslag ríkti á þeim tíma sem eyjan myndaðist því miðbaugur jarðar var ekki á sama stað og nú.

Ferðafélaginn og leiðsögumaðurinn var stöðugt að sýna mér steingervinga af kóröllum, jurtum og smádýrum. Allt í einu var ég jafngömul þessum forna heimi eða aftur orðin að barni með fulla vasa af grjóti. Tíminn hætti að vera til, birtan á ströndinni breytileg og margræð, þögnin ein ríkjandi að undanskildu lágværu gutli sjávar eða vængjaslætti einstaka fugls sem  hóf sig til flugs á milljónára gömlum klettadröngum.   

Og auðvitað tók ferðafélaginn mynd af barninu við ströndina, hamingjusama barninu fyrir framan kynjamyndir fortíðar og sögu. Hann tók hana á Fårö, lítilli eyju rétt fyrir norðan Gotland sem er jafnvel enn meira undur og uppáhald ferðamanna enda vildi Bergman hvergi annars staðar eyða ævi sinni og elli.

Ég er viss um að gamla vinkona mín kann að meta þessa mynd. Hún er svo mikið náttúrubarn og hefur fyrir löngu fundið sinn uppáhaldsstað á jörðinni og þarf vonandi ekki að flýja  hann í ellinni. Þótt ég sé nú búin að finna mín höfn í bili er ekki víst að hún sé mín síðasta. Enn á ég mér drauma um að byggja hús á mínum eina, sanna jarðarstað og þar eru sko líka steingervingar. Og ef af því verður sendi ég mynd, úti á verönd við lygnan fjörð, kannski með þorskflak á diski og freyðivín í glasi. En ekki svartlitaðar augabrúnir.